Қай заманды алып қарасаңыз да, қазақтың ұлттық әшекейлері әлі күнге дейін өзінің құнын жоғалтқан жоқ. Мәселен, халық көне заманнан бері зергерлік бұйымдардың бірі зұлым күштерден қорғайды деп сенсе, кейбірі бойжеткен қыздарды алып қашудан сақтайды деп арнайы таққан. Тіпті, аңызға сүйенетін болсақ, қолына бесбілезік киген әйелдің жасаған тамағы дәмді әрі тойымды болады делінген. Ал, ол «Бір саусақтағысы – нағашы жұрты, ортаңғысы – өз жұрты, ал үшінші саусақтағысы – қайын жұрты» деген мағынаны білдіреді. Осы үш жұрт бірігіп келіп, ортаңғы тұста отау құрылады. Осындай отаудан кейін отаның (білезігі) құрылады.
Бесбілезік — «бес тас». Бұл атаудың қайдан шыққанын болжау қиын емес: білезікке үш-төрт сақина тізбектермен бекітілген. Бұл дизайн қыздардың қолдарын толығымен жауып тастау үшін жасалған. Әдетте, зергерлік бұйымдарды жас қыздар киетін, себебі егде кісілер барынша қарапайым көрінуді жөн көрді. Қолөнершілер салмағы жүз граммға жуық білезіктер мен сақиналардың сұлулығын жартылай асыл тастармен, сондай-ақ оюлар мен бедерлі монеталармен толықтырған. Бүгінгі таңда шеберлер қымбат металдардан, тастардан және эмальдан жасалған бұйымдар шығарады.
Зергерлік бұйымдардың дизайны елді мекеннің орналасқан аймағына байланысты болды. Батыста ашық оюлармен және тастармен безендірілген жалпақ білезіктер кигенді ұнататын, Торғайда және Қызылорда облысында бекіткіші бар жұқа бұйымдар, ал Солтүстік бөлігінде дөңес кірістірулері бар массивті, құйылған бесбілезіктер танымал болды.
Ұлттық білезіктер шетелдік кино әлемімен де байланысты. Кейбір деректерге сүйенсек, Чех суретші-декораторы Альфонс Муха қазақ әшекейлерінен шабыт алып, Клеопатраның рөлін сомдаған Сара Бернард үшін «Роза қол» бұйымын жасаған. Басы эмальдан жасалған кірістірулермен безендірілген және саусақтарын бірнеше жұқа алтын шынжырлармен орап алған өрнекті жылан іспетті білезіктермен білегіне таққан.
Бүгінгі таңда заманауи брендтерден дәстүрлі және түпнұсқа, қолтаңба білезіктерін табуға болады. Олар ежелгі дәуірдегідей әлі де талғампаз және ерекше көрінеді.
Zerger Serikqali
Ornek jewels
Nurdos Aliaskarov
Автор. Гүлдана Мұқан. Источник заглавного фото. Instagram @zaida_dress. Фото. Пресс-офисы марок.
